Bauke IJwes ^{1 2}

   Bauke was ook bekend als Bauke Iwes, Bauke Ywes en Bouke Euwes Zijlstra.³

  Algemeen

Hij is een Oudbetovergrootvader. Zijn zuster Grietje IJwes 277 is een Oudbetovergrootmoeder. Zij staat dus ook in deze kwartierstaat. Hun ouders komen daarom steeds dubbel tevoorschijn (kwartierverlies).

  Persoonlijke feiten

• Hij was landbouwer te Visvliet.
Ook te Pieterzijl en op Hilmahuis in de Westerhorn. Hij was Landdag-comparant voor Oldekerk (1729) en Visvliet (1737-1790). Op zijn 16e jaar, in 1724, meldde hij zich hiervoor al aan, maar hij voldeed niet aan de leeftijdseis van 19 jaar. Tussen 1755 en 1790 was hij, als boer aan het Visvlieterdiep, verwikkeld in de afwateringsprocessen van het Westerkwartier.

• Hij gebruikte van 1724 tot 1779 landerijen te Visvliet. ^{4 5 6} Bauke Ywes te Visvliet verkocht op 12 juli 1765 aan Berent Derks (was hij de broer van Tjeetske Derks?), vrijgezel te Burum, 3,5 pondematen land bij Visvliet. Ten noorden lag het land van Hijlke Tieerts (meijergewijs); ten oosten de Oude Dijk; ten zuiden woonde de verkoper en ten westen lag het Zijldiep. De prijs bedroeg 550 gulden.

Op 6 januari 1770 "... verschenen voor dHr J. Fruijtier, gecommitteerde Raadt der Ommelanden tussen den Eems en de Louwers, benevens de Coopman Fedde Gerrits [...]. Zij verkochten aan de E. Bauke IJwes en Geertien Jans, ehelieden wonende onder Visvliet, de halve eigendom van de dijk ten westen van Visvliet tot an Schalkendam strekkende, waarvan de andere halve eigendom edog onverscheiden an de Diaconie van Visvliet is toebehorende, gelijk mede de behuisinge cum annexis op gemelte dijk staande, benevens 't regt van beklemminge over de gehele dijk, alles ingevolge de eerste opgezegte beklembrief hierbij overgegeven, waaruit 's jaarlijks an de Diaconie voornoemt voor haar halfscheidt tot huire moet worden betaalt 10 Car. gls. en tot grontpagt an de Kerk van Visvliet 3 gl. 3 st. benevens an de Schoolmeester 1-10-,-, zijnde 't verkogte door de kooperen reeds aangevaardt, egter geconditioneert dat Gerrit Tammes de dijk tot Gregori [waarschijnlijk 12 maart] sal mogen beweiden en in de behuisinge tot Maij 1770 vrije blijven wonen. Sulks tezamen verkogt met deszelfs lusten en lasten [...] voor 700 Car. gls. etc, etc.".

Op 1 mei 1779 verkocht Renske Sijmons, weduwe van Meerten Boersema, aan "... Bauke IJwes en Geertje Jans, echtelieden, een behuizing staande en gelegen te Pieterzijl, en aan Thomas Cornelis tot jaarlijkse grondpacht doende fl. 2,10,= voor fl 120,= in een termijn betaald".
NB Thomas Cornelis zou een kleinzoon van Cornelis Thomas en Trijntje Cornelis kunnen zijn, of een achterkleinzoon, later de Haijema's.

• Van 1729 was hij Landdagcomparant te Oldekerk. ^{7 8 9}
Daarvoor liet hij zijn landbezit eerst registreren:
"... Eodem dato [zelfde datum als voorgaande] laat Bouke Iwes zoekende te compareren als eigenerfde registreren een verzegelde scheydbrief van dato den 19e febr. 1724 waarmede verdedigt een heerdt landts tot Oldekerk gelegen groot 56 grazen en 1/2 gras met de behuizinge en gebruike daarop staande.
Eodem dato een request neffens Apostil van 't gerichte van Oosterdeel Langewold van dato 19 febr. 1724 een doopcedulle den 8 juni 1708 waarmede aantoont dat Veniam Actatis heeft geobtineert".

"... Eodem dato laat Bouke Iwes om als eigenerfde ter Landdagh te compareren registreren een verzegelde coopbrief van dato den 19e febr. 1736 waarmede verdedigt 38 pondematen landt met de behuizinge daarop staande onder Visvliet gelegen".

Het bezit moet vanaf 1749 opnieuw worden geregistreerd, wegens een belangrijke wijziging in het Reglement Reformatoir. Dan is er een nieuwe coopbrief d.d. 17 februari 1750 en gaat het om seven en dertigh pondematen.

"... Waarom heeft Bauke Iwes zich in 1724 al op 16 jarige leeftijd als Landdagcomparant aangemeld? Hij werd toen [ondanks Veniam Actatis, HS] niet aangenomen, want de toelatingsleeftijd was 19 jaar. Mogelijk hebben we hier te maken met de invloed van de landjonkers in hun strijd om de macht: de Heer Hanckema van Zuidhorn tegen Rudolf de Mepsche van Faan. De comparanten moesten hun stem geven aan de jonkers. De winnaar van de machtsstrijd kon in de Ommelander Landdag zijn invloed vergroten en de buit in de vorm van lucratieve rechten binnenhalen".
NB In 1729 wordt hij op grond van hetzelfde bezit wel aangenomen. Na 1729 komt hij in de monsterrol van Oldekerk niet meer voor, maar wel in die van Visvliet, van 1737 tot en met 1790.

• Omstreeks 1738 deed hij belijdenis te Visvliet.
Hij werd ingeschreven als Bouke IJwes van Pieterzijl.

• Hij was in 1754 ouderling te Visvliet.
Zo staat hij ook genoteerd in 1764 en in 1770 was hij daar kerkvoogd.

• Hij bezat in 1756 boerderij 41 (Zijldiepweg 4) te Pieterzijl. ¹⁰ Zie de luchtfoto (Google).

• Hij was van 1756 tot 1760 betrokken bij een rechtszaak over het Visvlieterdiep. ^{11 12}
Op 22 maart 1756 is er een Regtdag: Claas Harms vs Bauke Ywes.
Bauke moet "... graven sodane aanpart in het zgn. Visvlieterdiep, lopende van het trekdiep tussen Strobos en de Gaarkeuken tot in en door Visvliet als tussen uwe landen is leggende" en moet dat oplossen met Claas Harms voorzover hun landerijen aan elkaar grenzen. Er wordt gedreigd met "regtsmiddelen" (6-4-1756).

Op een andere Regtdag, op 29 mei 1760, is er een geschil met Claas Harms, waarbij Bauke Ywes het bevel krijgt op 9 juni in het Regthuis te Visvliet te verschijnen, 's morgens om 9 uur. Het gaat o.a. weer over het uitgraven van het Visvlieterdiep.
NB Claas Harms' zoon Lieuwe Klaassens was getrouwd met Baukes nichtje Ytje Daniëls Kiestra.

• Geldzaken: 21-09-1758. ¹³
Daniël Kiestra en Grietje IJwes tekenden een schuldbekentenis aan Bauke IJwes in qlt als voorstander van de minderjarige zoon van Grietje IJwes en wijlen Enne Cornelis (Wiersma).

• Een boedelinventaris te Visvliet op 05-01-1767. ¹⁴
Zijn vrouw Tjeetske Derks was kort hiervoor overleden. Hieronder een deel van de tekst:

PRODUCTUM IN IUDICIS EXTRAORD:
VAN VISVLIET DEN 5. JAN. 1767

Dr. Ph. Brunvelt Van Hulten
Mede Grietman

Geregistreert Fo 80 V 50
Inventarium Van alle Sodane vaste en losse goederen als Bouke IJwes onder Pieterzijl Woonachtig met Wijlen Zijn Ehevrouw Tjetske Derks heeft beseten en Staande Huiwlijk angekogt, als ook door Inventarisant aan Sijne sijde anbeErft en door den Zelven dus opgegeven goederen bij den Inventerisant voor het ingaan van het Huiwlijk beseten.

Goederen door den Invent; voor het ingaan van het Huiwelijk beseten

1mo 37 lb maten land gelegen op Helmahuis met een Behuisinge daar op staande
2do 6 lb maten gelegen aldaar
3tio 5 lb maten gelegen aldaar
4to 10 1/4 lb maten gelegen tusken Visvliet en Pieterzijl

Goederen door den Inventarisant in de Weduwnaars Staat van Wijlen Zijn EheVrouw Tjetske Derks van sijne sijde anbeErft

Drie vierde parten in een plaats bestaande in een Behuisinge met 73 pondematen over het geheel. Dus hier in te brengen op vier en vijftig lb maten en 3/4.

Volgt vaste goederen met wijlen sijn Ehevrouw Tjetske Derks staande het Huiwelijk angekogt

Voor eerst 8 lb maten Land gelegen op Hilmahuis onder Visvliet
5 lb maten bouw en gras;Land gelegen op Hilmahuis
12 lb maten gelegen aldear
8 lb maten en een Heemstede gelegen aldaar
4 lb maten gelegen aldaar
4 mat mieden gelegen onder Griipskerk
1/4 Part Beklemmenge in de plaats bij Pieterzijl door Bouke IJwes bewoont groot drie en
seventig lb maten

Volgt losse goederen

Koejen, Peerden, Schapen, in het binhus, in 't meddelhuis, in de Kamer, koper, tin, in de kast, in de Pueskeuken, op de solder, in agterhuis, in de scheur, in de melkenkamer, Buijtenhuis, Winterboute op het land, in huis....

Handtekeningen: W. Doekes, wedman; Bouke IJwes, als vader; Hessel Derks; Daniël Kijstra en Focke Hijlkes".

NB En zo volgen er nog 12 pagina's met een gedetailleerde beschrijving van de complete inventaris.

• Nalatenschap: nalatenschap, 05-04-1791, Visvliet. ^{15 16}
"... Represanten en erfgenamen van Bouke IJwes: Menskje Boukes en eheman Willem Jans; Welmoedt Boukes en eheman Pieter Jacobs; Grietje Boukes en eheman Jan Fridzes; Jacob Jans Danhof, caverende voor zijn ehevrouw IJdje Boukes (procuratie van 1790); IJwe Boukes; Derkje Boukes en Sijbolt Berghuis; Geeske Boukes en Pieter Claassen; Jan Boukes. Zij verkopen aan de Heer J. [Joachimus Lunsingh] Tonkens en M. [Maria] Hellinga, ehelieden wonende in Westerwolde in de Landschap Drenthe, een plaats te Pieterzijl, groot volgens het Schatregister 73 pondematen land en een stuk in de zwetten gelegen; met ten noorden Jan Hemkes; ten oosten het Visvlieterdiep; ten zuiden Roche Repkes als beklemde meijer en te westen de Lauwers, waarvan de vaste beklemming ware verkocht aan Pieter Claassen en Geeske Boukes; jaarlijkse huur 300 Car. gls, voor de somma ƒ 10294, 2 stuivers en 3 duiten. Verder wordt aan Klaas Hellinga en Engeltje Jans, ehelieden, verkocht 37 pondematen land op Hilmahuis onder de klokkeslag van Visvliet, gebruikt door Willem Jans en Menskje Boukes, met een huis in vaste beklemming; huur per jaar ƒ 117,14,4 met als naaste zwetten ten noorden: de weg; ten oosten Klaas Hellinga c.s.; ten zuiden: de trekweg; ten westen Jan Daniëls, als beklemde meijer, voor de somma van ƒ 4039,8,3. Dan wordt verkocht aan Klaas Hellinga en Engeltje Jans 29 pondematen onbehuisd land op Hillemahuis, wordende bij Willem Jans en Menskje Boukes in een vaste Beklemming gebruikt; jaarlijkse huur ƒ 92,5,4 met als naaste zwetten ten noorden: Sijbolt Berghuis; ten oosten: de koperen c.s; ten zuiden: de weg; ten westen Sipke Halbes; voor de somma van ƒ 3166,9,2".

De volgende dag, 6 april 1791, worden er nog 8 verdere koopcontracten getekend:

"... aan IJwe Boukes 5 1/4 pondemaat gelegen onder de klokkeslag van Visvliet, met als naaste zwetten, ten noorden; Harm Dates; ten oosten de oude dijk; ten zuiden: Jannes Hellinga; ten westen Harm Dates, voor de somma van ƒ 1450,-,-. Verder aan Jan Fridzes en Grietje Boukes 4 matten meedeland bij de Boekstedertil onder Grijpskerk, zwettende ten noorden aan mevrouw van Feringa; ten oosten: Thies Bouwes, beklemde meijer; ten zuiden: de Hanekampen; ten westen: mevrouw van Feringa, voor de somma van ƒ 120,-,-. Dan aan Sijbolt Berghuis en Derkje Boukes 20 pondematen land op Hillemahuis, waarvan 12 pondematen tot naaste zwetten hebben ten noorden: Klaas Hellinga; ten oosten: Klaas Hellinga; ten zuiden: Willem Jans, als beklemde meijer; ten westen: Jan Oenes; de overige 8 pondematen zwetten ten noorden aan Klaas Hellinga; ten oosten: de Visvlieterweg; ten zuiden: de weg; ten westen: Klaas Hellinga, voor de somma van ƒ 3880,5,-. Wederom aan IJwe Boukes een kampje land bij Visvliet, zwettende ten noorden aan Klaas Hellinga; ten oosten: idem; ten zuiden: de Heereweg; ten westen: 't Zijldiep, voor de somma van ƒ 430,-,-. Verder aan Willem Jans en Menskje Boukes hunne verkoperen behuizinge en alles wat spijker en nagelvast zit, bomen en planten en het recht van vaste beklemming en 65 pondematen land onder het kerspel Visvliet, waarvan de vaste huur nooit verhoogd of verlaagd zou worden, te betalen aan eigenaar Klaas Hellinga ƒ 200,-,-, voor de somma van ƒ 3600,-,- en 2 gouden rijders. De weduwe van Bouke IJwes, Geertje Jans, verklaart verkocht te hebben aan de erfgenamen van Bouke IJwes haar verkopersche 3/8ste aanpart in de eigendom van het land en de behuizinge, liggende onverscheiden in de hele plaats te Pieterzijl in zijne zwetten, voor de somma van ƒ 1300,-,- en 2 gouden rijders".

Bauke trouwde met Antie Freriks op 21-10-1736 in Visvliet. (Antie Freriks overleden vóór 10-08-1753.)

Bauke trouwde vervolgens met Tjetske Derks, dochter van Dirck Beerents en Welmoed Hessels, op 10-08-1753 in Leek. (Tjetske Derks werd gedoopt op 07-02-1723 in Munnekezijl (Fr) en overleed circa 1766 in Visvliet.)

  Huwelijksfeiten

• Zij tekenden een huwelijkscontract op 10-08-1753 te Leek. ¹⁷ Getuigen aan bruidegomszijde waren: Grietie Iwes en Daniel Jans Kystra, als zuster en zwager, dewelke laatste mede compareerde voor Menschein Boukes, als moeder.
Aan bruidszijde: Hessel Derks, als broer; Anke Derks en Hindrik Berents, als zuster en zwager.
Ondertekening door Grietman Johannes Leuringh J.U.D van de heerlijkheid Visvliet etc...

Bauke trouwde vervolgens met Geertien Jans Kooij, dochter van Jan Willems Kooiker en Grietie Swijrts, op 05-01-1767 in Visvliet. (Geertien Jans Kooij werd gedoopt op 28-07-1742 in Oostwold en overleed op 28-06-1817 in Visvliet.)

  Huwelijksfeiten

• Zij tekenden een huwelijkscontract op 05-01-1767 te Visvliet. ¹⁸ Getuigen aan bruidegomszijde waren: Danieel Jans Kielstra en Grietie IJwes, als zwager en zuster; Hessel Derks, als voormonder; Daneel Jans Kielstra, als sibbevoogd; Focke Hielkes, als vreemde voogd over des bruidegoms voorkinderen.
Aan bruidszijde: Jan Willems en Grietie Sierts, als vader en moeder.